Lampa elektryczna to urządzenie służące do przekształcania energii elektrycznej w światło. Jest to podstawowe urządzenie wykorzystywane w celu oświetlenia przestrzeni wewnętrznych i zewnętrznych, znane od końca XIX wieku. Lampy elektryczne znajdują zastosowanie w gospodarstwach domowych, przemyśle, transporcie, medycynie oraz wielu innych dziedzinach życia codziennego i zawodowego.
Historia
Pierwsze praktyczne lampy elektryczne zostały wynalezione w drugiej połowie XIX wieku. Do pionierów w tej dziedzinie należą Thomas Edison i Joseph Swan, którzy niezależnie od siebie opracowali żarówkę z włóknem węglowym. W kolejnych latach technologia lamp elektrycznych była sukcesywnie udoskonalana, co doprowadziło do wprowadzenia włókien wolframowych, a następnie lamp fluorescencyjnych i LED.
Budowa i zasada działania
Lampa elektryczna składa się z kilku podstawowych elementów: źródła światła, korpusu, oprawy oraz, w niektórych przypadkach, układu zasilającego i sterującego. Źródło światła może być różnego rodzaju, w zależności od typu lampy, i może zawierać włókno żarowe, gaz pod ciśnieniem, diody elektroluminescencyjne (LED) lub inne materiały emitujące światło pod wpływem przepływu prądu elektrycznego.
Żarówki
W tradycyjnych żarówkach włókno żarowe (najczęściej z wolframu) jest podgrzewane do wysokiej temperatury przez przepływ prądu elektrycznego, co powoduje emisję światła. Żarówki te charakteryzują się stosunkowo niską efektywnością energetyczną i krótkim czasem życia.
Lampy fluorescencyjne
Lampy fluorescencyjne działają na zasadzie wzbudzenia fosforu przez promieniowanie ultrafioletowe, które powstaje w wyniku wyładowań elektrycznych w gazie (najczęściej argonie z domieszką rtęci). Są bardziej efektywne energetycznie niż żarówki, ale zawierają substancje toksyczne, takie jak rtęć.
Lampy LED
Lampy LED wykorzystują diody elektroluminescencyjne do wytwarzania światła. Są one bardzo efektywne energetycznie, mają długą żywotność i są przyjazne dla środowiska, ponieważ nie zawierają szkodliwych substancji i są w pełni recyklingowalne.
Typy lamp elektrycznych
Lampy elektryczne można podzielić na wiele typów, w zależności od zastosowania, konstrukcji i technologii. Do najpopularniejszych należą:
- Żarówki tradycyjne
- Lampy halogenowe
- Lampy fluorescencyjne
- Lampy LED
- Lampy sodowe
- Lampy metalohalogenkowe
Każdy z tych typów ma swoje specyficzne właściwości, które determinują ich zastosowanie w różnych warunkach i do różnych celów.
Zastosowanie
Lampy elektryczne są wykorzystywane w szerokim zakresie aplikacji, od oświetlenia domowego, przez oświetlenie uliczne, oświetlenie przemysłowe, po specjalistyczne zastosowania, takie jak oświetlenie sceniczne, medyczne czy sygnalizacyjne. Wybór odpowiedniego typu lampy zależy od wymagań dotyczących intensywności światła, koloru, trwałości, efektywności energetycznej oraz innych czynników specyficznych dla danego zastosowania.
