Lampa w dziedzinie elektryczno-oświetleniowej jest urządzeniem służącym do przekształcania energii elektrycznej na światło. Jest to element wykorzystywany w celu oświetlenia przestrzeni wewnętrznych i zewnętrznych, a także jako składnik dekoracyjny i funkcjonalny w różnych dziedzinach życia codziennego, przemysłu, techniki oraz nauki.
Historia
Początki lamp sięgają XIX wieku, kiedy to wynaleziono pierwsze źródła światła oparte na elektryczności. Pionierem w tej dziedzinie był Thomas Edison, który w 1879 roku opatentował żarówkę z włóknem węglowym. Od tego czasu technologia lamp przeszła długą drogę ewolucji, od prostych żarówek z włóknem węglowym, poprzez żarówki z włóknem wolframowym, lampy fluorescencyjne, aż po nowoczesne diody LED i lampy wyładowcze.
Budowa i zasada działania
Lampa składa się z kilku podstawowych elementów, które mogą różnić się w zależności od typu lampy:
- Źródło światła. Najczęściej jest to żarnik (w przypadku żarówek), luminofor (w lampach fluorescencyjnych) lub diody elektroluminescencyjne (w lampach LED).
- Korpus. Zewnętrzna obudowa lampy, która może pełnić funkcje ochronne, estetyczne oraz wpływać na rozpraszanie światła.
- Podstawa. Część lampy służąca do mocowania jej w oprawie lub gnieździe, często zawiera również elementy elektryczne niezbędne do zasilania źródła światła.
- Zasilanie. System elektryczny dostarczający energię do źródła światła, może zawierać przewody, przetwornice, dławiki lub inne elementy elektroniczne.
Zasada działania lampy zależy od jej typu. W przypadku żarówek, prąd elektryczny przepływający przez żarnik powoduje jego nagrzewanie się do wysokiej temperatury i emitowanie światła. W lampach fluorescencyjnych prąd powoduje wzbudzenie gazów i par rtęci, które następnie emitują ultrafiolet, przekształcany przez luminofor w światło widzialne. Lampy LED działają na zasadzie elektroluminescencji, gdzie prąd przepływający przez półprzewodnikowe diody powoduje emisję światła.
Typy lamp
Wyróżnia się kilka podstawowych typów lamp, które różnią się budową, zasadą działania oraz zastosowaniem:
- Żarówki. Tradycyjne źródła światła z żarnikiem wolframowym, emitujące ciepłe, żółte światło.
- Lampy fluorescencyjne. Znane również jako świetlówki, charakteryzujące się wyższą efektywnością świetlną i dłuższą żywotnością niż żarówki.
- Lampy LED. Wykorzystujące diody elektroluminescencyjne, które są energooszczędne, mają długą żywotność i są dostępne w szerokiej gamie barw światła.
- Lampy wyładowcze. W tym lampy sodowe, rtęciowe i metalohalogenkowe, stosowane głównie w oświetleniu zewnętrznym i przemysłowym.
Zastosowanie
Lampy znajdują zastosowanie w wielu obszarach, takich jak oświetlenie domowe, biurowe, przemysłowe, uliczne, sceniczne, a także w technice i medycynie. Wybór odpowiedniego typu lampy zależy od wymagań dotyczących intensywności światła, barwy, efektywności energetycznej, trwałości oraz kosztów eksploatacji.
