Lampa żarowa, znana również jako żarówka elektryczna, jest urządzeniem wykorzystywanym do przekształcania energii elektrycznej w światło. Jest to jedno z najwcześniejszych i najbardziej rozpowszechnionych źródeł sztucznego oświetlenia, choć w ostatnich latach jej popularność zmniejsza się na rzecz bardziej energooszczędnych technologii, takich jak diody elektroluminescencyjne (LED) czy lampy fluorescencyjne.
Historia
Pomysł elektrycznego oświetlenia rozwijał się przez wiele lat, aż do wynalezienia praktycznej lampy żarowej przez Thomasa Edisona w 1879 roku oraz niezależnie przez Josepha Wilsona Swan’a w Wielkiej Brytanii. Lampa Edisona, która okazała się bardziej wytrzymała i praktyczna, szybko zyskała popularność i stała się komercyjnym sukcesem, rozpoczynając erę elektrycznego oświetlenia.
Budowa i zasada działania
Lampa żarowa składa się z kilku podstawowych elementów:
- Kolba. Przezroczysta lub matowa osłona, zazwyczaj wykonana ze szkła, która chroni elementy wewnętrzne lampy i umożliwia rozprzestrzenianie się światła.
- Trzonek. Część lampy, która zapewnia połączenie elektryczne z oprawką oraz mechaniczne mocowanie lampy.
- Drut żarnikowy. Cienki przewód, najczęściej wykonany z wolframu, który nagrzewa się do wysokiej temperatury i emituje światło, gdy przez niego przepływa prąd elektryczny.
- Gaz obojętny. Wypełnienie lampy gazem, takim jak argon, krypton lub mieszanina gazów, które zmniejsza parowanie wolframu i zwiększa żywotność żarnika.
- Podstawa. Część trzonka, która zawiera przewody elektryczne połączone z żarnikiem i umożliwia zainstalowanie lampy w oprawce.
Gdy prąd elektryczny przepływa przez żarnik, jego opór powoduje wydzielenie ciepła, które z kolei powoduje, że żarnik zaczyna świecić, emitując światło. Proces ten jest znany jako emisja termiczna.
Typy i zastosowania
Lampy żarowe występują w różnych kształtach, rozmiarach i mocach, dostosowanych do wielu zastosowań, od oświetlenia domowego po specjalistyczne zastosowania przemysłowe. Mogą być również wykorzystywane jako źródła ciepła w niektórych aplikacjach.
Efektywność i wpływ na środowisko
Lampy żarowe są znane z niskiej efektywności energetycznej, ponieważ większość zużywanej energii elektrycznej jest przekształcana w ciepło, a nie w światło. Z tego powodu, w wielu krajach, produkcja i sprzedaż tradycyjnych lamp żarowych została ograniczona lub zakazana na rzecz promowania technologii oświetleniowych o wyższej efektywności energetycznej. Lampy żarowe generują również więcej emisji dwutlenku węgla w porównaniu z nowoczesnymi źródłami światła, co przyczynia się do problemów środowiskowych, takich jak zmiana klimatu.
