Lampa kwarcowa to rodzaj lampy wykorzystującej promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane przez rozgrzany do wysokiej temperatury gaz, najczęściej rtęć, zawarty w hermetycznej bańce wykonanej z kwarcu krystalicznego lub specjalnego szkła kwarcowego. Kwarc, dzięki swoim właściwościom, jest materiałem przepuszczającym promieniowanie UV, a jednocześnie odpornym na wysokie temperatury i działanie agresywnych czynników chemicznych.
Zasada działania
Lampa kwarcowa działa na zasadzie wyładowania elektrycznego w gazie. W lampie tej znajduje się bańka wypełniona gazem (najczęściej rtęcią), a wewnątrz bańki umieszczone są elektrody. Po przyłożeniu napięcia elektrycznego między elektrody dochodzi do jonizacji gazu i powstania plazmy, która emituje intensywne promieniowanie UV. W zależności od ciśnienia gazu i dodatków, lampa może emitować różne zakresy promieniowania UV.
Zastosowanie
Lampy kwarcowe znajdują szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu i medycyny. Są wykorzystywane między innymi do:
- Dezynfekcji wody i powietrza, ponieważ promieniowanie UV ma zdolność niszczenia mikroorganizmów, takich jak bakterie, wirusy i grzyby.
- Utwardzania materiałów, takich jak farby, lakiery i kleje, które polimeryzują pod wpływem promieniowania UV.
- Fototerapii w dermatologii, na przykład w leczeniu łuszczycy czy bielactwa.
- Analizy spektroskopowej, gdzie promieniowanie UV wykorzystywane jest do badania składu chemicznego substancji.
- Wzmacniania syntezy witaminy D w organizmach żywych.
Budowa i typy
Lampy kwarcowe mogą mieć różne kształty i rozmiary, dostosowane do konkretnych zastosowań. Wyróżnia się między innymi:
- Lampy niskociśnieniowe, które emitują wąskie pasmo promieniowania UV, głównie w zakresie UV-C.
- Lampy średnio- i wysokociśnieniowe, które emitują szersze spektrum promieniowania, w tym również światło widzialne.
Bezpieczeństwo
Podczas pracy z lampami kwarcowymi należy zachować szczególne środki ostrożności, ponieważ promieniowanie UV może być szkodliwe dla skóry i oczu. Konieczne jest stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak okulary ochronne, odzież ochronna czy ekrany blokujące promieniowanie UV.
Utylizacja
Lampy kwarcowe, zwłaszcza te zawierające rtęć, wymagają specjalnego traktowania podczas utylizacji ze względu na potencjalne zagrożenie dla środowiska. Powinny być przekazywane do odpowiednich punktów recyklingu, które są w stanie bezpiecznie przetworzyć tego typu odpady.
